Trauma

Het woord trauma komt uit het Grieks en betekent wond of verwonding. Een verwonding kan lichamelijk zijn, maar ook psychisch en emotioneel. Dit wordt ook wel psychotrauma genoemd. Het is een onverwerkte gebeurtenis uit het verleden. Onderstaande informatie heeft betrekking op het psychische deel en het psychische effect hiervan.  

Oorzaak van een trauma

Over het algemeen zijn onderstaande oorzaken van een trauma bekend; 

• (seksueel) misbruik
• Mishandeling
• Gepest worden
• Ernstig ongeluk
• Overlijden van dierbare
• Verwaarlozing
• Huiselijk geweld

Naast deze grote oorzaken zoals bovenstaand beschreven kan iedereen een trauma in zijn verleden oplopen. Het kan dus zijn dat er in je jeugd situaties zijn geweest waarbij jij onbewust een trauma hebt opgelopen. Denk dan bijvoorbeeld aan:

• Dat jouw broertje of zusje meer aandacht kreeg
• Je geregeld uitgelachen werd om jouw gedrag
• Dat je vaak moest schikken naar de wil van je ouders
• Dat je nooit grenzen hebt gekregen van je ouders
• Je al jong alleen gelaten werd
• Je ouders veel aan het werken waren
• Je broertje of zusje problemen gaf binnen het gezin
• Ruzie tussen je ouders
• Leerkracht die je geregeld op je donder gaf
• Slechte cijfers halen
• Tijdens het sporten een negatieve preek krijgen van je coach
• Iets niet krijgen wat je zo ontzettend graag had willen hebben

Zo zijn er tal van situaties die een impact kunnen hebben op de rest van je leven en hoe jij met situaties omgaat. 

Dus iedereen heeft een trauma?

Nee, door bovenstaande situaties hoef je niet altijd een trauma te hebben. Het is een trauma op het moment dat jij er later nog last van hebt. Het is nog steeds een wond en je wordt later nog steeds getriggerd. Wanneer jij op een gezonde manier er mee om bent gegaan of je bent goed opgevangen zoals bijvoorbeeld door direct getroost, liefde gekregen, erover hebt kunnen praten etc. hoeft het niet zo te zijn dat jij er een trauma aan over hebt gehouden. 

Overlevingsstrategieën 

Overlevingsstrategieën zijn methoden en technieken die individuen of groepen toepassen om te overleven in moeilijke of uitdagende omstandigheden. Deze strategieën kunnen worden toegepast op verschillende gebieden, zoals fysieke overleving, emotionele overleving, sociaal overleven, financiële overleving, etc. Hier zijn enkele voorbeelden van overlevingsstrategieën:

1. Fysieke overlevingsstrategieën: Deze omvatten het zoeken naar voedsel, water en onderdak, het ontwikkelen van jacht- en verzamelvaardigheden, het leren van overlevingstechnieken zoals vuur maken, kamperen en eerste hulp.

2. Emotionele overlevingsstrategieën: Deze omvatten het ontwikkelen van veerkracht, het leren omgaan met stress en trauma, het opbouwen van een positieve mindset, het uiten van emoties op een gezonde manier, het ontwikkelen van coping mechanismen zoals meditatie of mindfulness.

3. Sociale overlevingsstrategieën: Deze omvatten het opbouwen van sterke sociale netwerken, het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden, het leren omgaan met conflicten, het identificeren en vermijden van gevaarlijke situaties, het ontwikkelen van sociale vaardigheden zoals samenwerking en empathie.

4. Financiële overlevingsstrategieën: Deze omvatten het beheren van financiële middelen, het leren van budgetteringsvaardigheden, het vinden van manieren om extra inkomen te genereren, het investeren in de toekomst door sparen en investeren, het ontwikkelen van ondernemersvaardigheden.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van overlevingsstrategieën en er kunnen veel meer variaties zijn, afhankelijk van de specifieke omstandigheden waarin men zich bevindt. Het is belangrijk op te merken dat overlevingsstrategieën verschillen van persoon tot persoon en dat wat voor de ene persoon werkt, mogelijk niet voor een andere persoon werkt.

Iemand kan door trauma in een overlevingsstrategie schieten als een manier om zichzelf te beschermen en om te gaan met de negatieve gevolgen van het trauma. Trauma kan intense angst, shock, pijn en hulpeloosheid veroorzaken, en het kan iemands gevoel van veiligheid en controle over hun leven ernstig verstoren. Om te proberen deze gevoelens te beheersen of te vermijden, kan iemand verschillende overlevingsmechanismen ontwikkelen, zoals:

1. Vecht-, vlucht- of bevriesreacties: Dit zijn instinctieve reacties op gevaar. Een persoon kan agressief reageren (vechten), proberen te ontsnappen of te vermijden (vluchten) of volledig verstijven en bevriezen (bevriezen) als een manier om zichzelf te beschermen.

2. Dissociatie: Dit is een strategie waarbij iemand zich losmaakt van zijn gevoelens, gedachten of herinneringen aan het trauma. Het kan een gevoel van vervreemding of afwezigheid creëren, waardoor de persoon tijdelijk kan ontsnappen aan de realiteit van het trauma.

3. Vermijding: Om de angst en pijn van het trauma te vermijden, kan iemand situaties, mensen of omgevingen vermijden die herinneren aan het trauma. Deze strategie kan echter beperkend zijn en sociale isolatie veroorzaken.

4. Hyperalertheid: Na een trauma kan iemand constant alert zijn op mogelijke gevaren en bedreigingen, wat resulteert in een verhoogde alertheid en waakzaamheid. Dit kan ervoor zorgen dat de persoon snel overweldigd raakt en moeilijk ontspant.

5. Ontkenning: Het ontkennen van de ernst of het bestaan van het trauma kan een manier zijn om ermee om te gaan, omdat het moeilijk kan zijn om ermee om te gaan of erover te praten.

Het is belangrijk op te merken dat overlevingsmechanismen grotendeels onbewuste reacties zijn die ontstaan ​​uit instinctieve en adaptieve mechanismen in de hersenen om te helpen overleven. Ze kunnen echter negatieve effecten hebben op lange termijn en het emotionele welzijn van een persoon beïnvloeden.

Negatieve overlevingsstrategieën zijn mechanismen die mensen kunnen gebruiken om te proberen om te gaan met uitdagende of stressvolle situaties, maar die uiteindelijk niet effectief zijn en zelfs schadelijk kunnen zijn voor hun welzijn. Enkele voorbeelden van negatieve overlevingsstrategieën zijn:

1. Vermijding: Het vermijden van problemen, confrontaties of moeilijke emoties in plaats van ze aan te pakken. Dit kan leiden tot uitstelgedrag en het negeren van belangrijke kwesties.

2. Ontkenning: Het ontkennen van de realiteit van een situatie of het bagatelliseren van problemen. Dit kan leiden tot het niet erkennen van problemen en het niet zoeken van passende oplossingen.

3. Verslaving: Het gebruik van middelen zoals alcohol, drugs of overmatig eten om emoties te verdoven of als ongezonde afleiding van problemen. Dit kan leiden tot verslechtering van de algehele gezondheid en het verergeren van emotionele of mentale problemen.

4. Verzet: Het verzetten tegen verandering of het vasthouden aan oude gewoontes, zelfs als ze niet langer functioneel of gezond zijn. Dit kan belemmerend zijn voor persoonlijke groei en het vinden van nieuwe oplossingen.

5. Zelfbeschadiging: Het toebrengen van schade aan zichzelf als een manier om met emotionele pijn om te gaan. Dit omvat bijvoorbeeld zelfverwonding, eetstoornissen of andere vormen van zelfdestructief gedrag.

6. Passiviteit: Het zich terugtrekken uit het leven en het laten gebeuren van dingen zonder actief deel te nemen aan verandering of verbetering. Dit kan leiden tot gevoelens van hulpeloosheid en het uit handen geven van controle over de eigen situatie.

Het is belangrijk om te beseffen dat deze negatieve overlevingsstrategieën in de meeste gevallen geen effectieve of gezonde manieren zijn om met problemen om te gaan. Het is raadzaam om hulp te zoeken bij een professional om gezondere strategieën te ontwikkelen voor het omgaan met uitdagingen en stressvolle situaties.

De negatieve effecten van overlevingsstrategieën

Als iemand in zijn overlevingsstrategieën gaat tijdens het dagelijks leven, kan dit verschillende gevolgen hebben. Enkele mogelijke effecten zijn:

1. Verhoogde stressniveaus: Het teruggrijpen naar overlevingsstrategieën kan leiden tot verhoogde stressniveaus, aangezien deze strategieën vaak geactiveerd worden in tijden van gevaar of bedreiging. Dit kan leiden tot lichamelijke en psychische symptomen van stress, zoals verhoogde hartslag, spanning, angst en paniekaanvallen.

2. Beperkingen in het dagelijks functioneren: Sommige overlevingsstrategieën kunnen belemmerend zijn voor het dagelijks functioneren. Bijvoorbeeld, als iemand in een overlevingsmodus schiet en hyperalert wordt, kan dit leiden tot moeilijkheden om te ontspannen, te concentreren of taken uit te voeren. Dit kan problemen veroorzaken op het werk, in relaties of bij dagelijkse taken.

3. Vermijding van situaties: Overlevingsstrategieën gaan vaak gepaard met vermijdingsgedrag. Mensen kunnen situaties, mensen of plaatsen vermijden die hen herinneren aan eerdere traumatische ervaringen. Dit kan er uiteindelijk toe leiden dat iemand geïsoleerd raakt en beperkt wordt in zijn dagelijkse activiteiten.

4. Relatieproblemen: Overlevingsstrategieën kunnen ook van invloed zijn op relaties. Mensen kunnen zich terugtrekken, afstandelijk worden of zichzelf afsluiten van anderen als gevolg van hun overlevingsmechanismen. Dit kan leiden tot communicatieproblemen, een gebrek aan intimiteit en het moeilijk vinden om verbinding te maken met anderen.

Het is belangrijk op te merken dat overlevingsstrategieën vaak ontstaan als gevolg van eerdere traumatische ervaringen of moeilijke situaties. In sommige gevallen kunnen ze nuttig zijn om te overleven, maar op de lange termijn kunnen ze belemmerend worden. Het is daarom aan te raden om professionele hulp te zoeken als iemand merkt dat zijn overlevingsstrategieën hun dagelijks leven negatief beïnvloeden.

Gevolgen van trauma

De gevolgen van het onnodig inzetten van overlevingsstrategieën 

Het onnodig inzetten van overlevingsstrategieën kan leiden tot verschillende lichamelijke klachten, waaronder:

1. Verhoogde hartslag: Overmatige stress kan leiden tot een verhoogde hartslag, wat kan leiden tot hartkloppingen, een verhoogde bloeddruk en andere hart-gerelateerde klachten.

2. Gespannen spieren: Het lichaam reageert op stress door spieren aan te spannen in een vecht- of vluchtreactie. Dit kan leiden tot gespannen spieren, pijnlijke nek, schouders en rug, hoofdpijn en andere musculoskeletale klachten.

3. Ademhalingsproblemen: Onder stress kan de ademhaling oppervlakkig en snel worden, wat kan leiden tot kortademigheid en hyperventilatie.

4. Maag- en darmklachten: Overmatige stress kan de spijsvertering beïnvloeden, wat kan leiden tot maagklachten, misselijkheid, opgeblazen gevoel, diarree of juist constipatie.

5. Verminderd immuunsysteem: Langdurige stress kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor de kans op infecties en ziektes groter wordt.

6. Vermoeidheid en slaapproblemen: Het lichaam blijft in een verhoogde staat van alertheid bij constante stress, waardoor slaapproblemen en vermoeidheid kunnen ontstaan.

7. Verminderde libido: Chronische stress kan de hormoonbalans verstoren en leiden tot een verminderd libido en seksuele problemen.

Deze lichamelijke klachten kunnen variëren in ernst en kunnen zowel acuut als langdurig aanwezig zijn. Het is belangrijk om de oorzaak van de stress te identificeren en passende aanpassingen te maken om een gezonde balans te herstellen.

De gevolgen van een onverwerkt trauma

De gevolgen van een onverwerkt trauma kunnen zeer divers en vaak ernstig zijn. Hier zijn enkele mogelijke gevolgen:

1. Posttraumatische stressstoornis (PTSS): Dit is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door langdurige en intense stressreacties na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis. Symptomen kunnen onder andere flashbacks, nachtmerries, prikkelbaarheid, vermijding van herinneringen en moeite met concentreren zijn.

2. Angststoornissen: Onverwerkte trauma's kunnen ook resulteren in verschillende angststoornissen, zoals gegeneraliseerde angststoornis, sociale angststoornis of paniekstoornis. Deze stoornissen worden gekenmerkt door chronische angst, angstige gedachten en fysieke symptomen zoals hartkloppingen en trillen.

3. Depressie: Trauma kan bijdragen aan het ontstaan van een depressie. Mensen met onverwerkte trauma's kunnen gevoelens van hopeloosheid, verminderde interesse in plezierige activiteiten, vermoeidheid en een slecht zelfbeeld ervaren.

4. Verslaving: Sommige mensen proberen hun pijn en emoties te verdoven door middel van alcohol, drugs of andere verslavende middelen. Onverwerkte trauma's kunnen het risico op het ontwikkelen van verslaving verhogen.

5. Relatieproblemen: Onverwerkte trauma's kunnen leiden tot moeilijkheden in intieme relaties. Mensen kunnen moeite hebben met vertrouwen, zich emotioneel terugtrekken of te gehecht raken aan anderen uit angst om opnieuw gekwetst te worden.

6. Lichamelijke problemen: Trauma kan ook fysieke gevolgen hebben, zoals hoofdpijn, maag- en darmproblemen, slaapproblemen of een verzwakt immuunsysteem.

Het is belangrijk op te merken dat de gevolgen van een onverwerkt trauma per persoon kunnen verschillen en afhangen van verschillende factoren, zoals de aard van het trauma, de leeftijd waarop het plaatsvond en de beschikbare ondersteuningssystemen.

Wat kun je doen

Het hebben van een onverwerkt trauma kan buitengewoon uitdagend zijn, maar er zijn verschillende manieren waarop je hulp kunt krijgen om ermee om te gaan. Hier zijn enkele suggesties:

1. Therapie: Therapie kan een effectieve manier zijn om een onverwerkt trauma aan te pakken. Verschillende therapeutische benaderingen, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), Hypnotherapie, EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) of traumagerichte psychotherapie, kunnen helpen bij het verwerken van het trauma en het verminderen van de symptomen die ermee gepaard gaan.

2. Ondersteuningsgroepen: Sluit je aan bij een ondersteuningsgroep waar je jouw ervaringen kunt delen met anderen die ook een trauma hebben meegemaakt. Deze groepen kunnen een veilige omgeving bieden om over je emoties te praten, ervaringen te delen en steun te ontvangen van mensen die begrijpen wat je doormaakt.

3. Lichaamsgerichte therapieën: Lichaamsgerichte therapieën, zoals yoga, tai chi of andere mindfulnesstechnieken, kunnen helpen om trauma op een holistische manier aan te pakken. Deze benaderingen leggen de nadruk op het herstel van de verbinding tussen lichaam en geest.

4. Ondersteuning van naasten: Praat met je naasten over jouw ervaringen en hoe ze je kunnen ondersteunen. Het hebben van een ondersteunend netwerk van mensen die naar je luisteren en je begrijpen, kan enorm waardevol zijn bij het verwerken van een trauma.

5. Zelfzorg: Zorg goed voor jezelf door voldoende rust te nemen, gezond te eten en regelmatig lichaamsbeweging te krijgen. Zoek activiteiten en hobby's die je ontspanning en plezier bieden.

6. Vermijd middelenmisbruik: Probeer het gebruik van alcohol of drugs te vermijden als een manier om met je trauma om te gaan. Hoewel deze tijdelijk verlichting kunnen bieden, kunnen ze het verwerkingsproces uiteindelijk bemoeilijken.

7. Geduld hebben: Het verwerken van een trauma kost tijd en geduld. Wees vriendelijk voor jezelf en geef jezelf de ruimte om te genezen.

De cirkel 

Uitleg van deze cirkel